کنترل کیفیت آب آشامیدنی
ارائه مطالب مفید وکاربردی در زمینه آب آشامیدنیکنترل کیفیت آب آشامیدنی
ارائه مطالب مفید وکاربردی در زمینه آب آشامیدنیمعیارها و رهنمودهای تحلیل کیفیت میکروبی آب آشامیدنی
عنوان: معیارها و رهنمودهای تحلیل کیفیت میکروبی آب آشامیدنی
موضوع: آب، منابع
پدیدآورنده: قنادی، مجید
نشریه: آب و محیط زیست،شماره نشریه: 49 - 48
چکیده
شناسایی طیف وسیعی از بیماری‌های زایش، کنترل کیفیت میکروبی آب را از منابع تامین تا مبادی مصرف ضرورت بخشیده است. جست و جو برای یافتن میکروارگانیسمی که بتواند نشانگر حضورعامل‌های بیماریزا در آب باشد، دلیل تعدد و دشواری کشت انواع گوناگون عامل‌های میکروبی بیماریزا ضرورتی است که از آغازین سال‌های قرن نوزدهم مورد توجه بوده است. دراین مقاله رویکردهای نوین میکروبیولوژی آب، بویژه شاخص‌های میکروبی کیفیت میکروبی مورد بحث قرار گرفته و سعی شده است تا محدودیت‌ها و کاربری هر یک از آنها به اختصار بیان شود.
مقدمه
شناخت ترکیب‌ها، مواد و موجودات زنده‌یی که می‌توانند همراه آب از مکانی به مکان دیگر منتقل شوند، همراه با آگاهی از تاثیرگذاری آنها بر کاربری‌های گوناگون آب، به ویژه بر سلامت انسان، رویکرد ویژه و مهم کنترل کیفیت را در میان علوم و شاخه‌های متعدد مهندسی آب ایجاد کرده است.
در کنترل کیفیت، فرمول عمومی آب به صورت کلی X+O٢H تعریف می‌شود که در آن X نمایانگر اجزای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی همراه آب است که بر حسب نوع و مقدار اجزای تشکیل‌دهنده، هر یک قادر به تاثیرگذاری بر بهبود کیفیت و افزایش مقبولیت آب و یا تهدید سلامت و محدود ساختن کاربری آن هستند. آلودگی آب به یک معنا تغییر عامل‌های تعیین کننده‌ی کیفیت آب به مقادیر بیش از حدود تعیین شده در کاربری تعریف شده‌ی آب است. Martin (١٩٩٠)Holdgate آلودگی را در مفهوم عام آن چنین تعریف کرده است : "مواد و یا انرژی ناشی از فعالیت‌های انسانی یا رخدادهای طبیعی که برای انسان و دیگر موجودات زنده زیان‌آور بوده، سبب تداخل در اکوسیستم و تخریب اموال و دارایی‌ها شده و یا در استفاده‌های مجاز (قانونی) از محیط وقفه ایجاد کند."
اپیدمی یا وقوع موارد بیش از حد انتظار یک عارضه در جامعه، به افزایش میزان بروز عارضه در سه سال گذشته با توجه به نوع و تعداد موارد گزارش شده‌ی
بیماری اطلاق می‌شود. بر پایه‌ی این تعریف، مشاهده‌ی حتی یک مورد بیماری وبا در یک منطقه‌ی پاک و غیرآلوده ممکن است اپیدمی تلقی گردد و حال آن که اعلام موارد زیادی از ابتلای افراد به سرماخوردگی و یا اسهال در هنگام تغییر فصل، وضعیتی عادی باشد.
اصل اساسی در بررسی اپیدمی بیماری‌های زایش از آب و متهم ساختن آن به شیوع بیماری در جامعه، توجه به شرط فراگیر بودن بیماری است. در مورد
بیماری‌های زایش از آب، شرط فراگیر بودن به صورت زیر تعریف‌می‌شود : "هر گاه توزیع آماری [میانگین (m) و انحراف معیار (d)] یک بیماری زایش از آب در یک بازه‌ی زمانی مشخص باشد، زمانی آب عامل شیوع بیماری خواهد بود که تعداد مبتلایان به آن، در همان بازه‌ی زمانی، از d٣+m بیشتر باشد."
سابقه‌ی جست و جوی میکروب‌ها در آب از سال ١٧٧٤ و در پی اثبات ارتباط شیوع بیماری‌های وبا و حصبه با آب، تلاش برای شناسایی و تعیین مقدار عامل‌های بیماریزا در آب آغاز شد; اما در عمل به‌رغم تمهیدهای بسیار، جست و جو و شمارش عامل‌های بیماریزا در آب، به عنوان آزمون‌های رایج و روزانه، به دلیل تعداد اندک عامل‌های بیماریزا در آب و در نتیجه نیاز به برداشت حجم زیاد نمونه، طول عمر به نسبت کوتاه عامل‌های بیماریزا در آب و الزام به تکرار مونه‌برداری و آزمون در حداقل زمان، نیاز به تجهیزات ویژه و کارکنان مجرب و گستردگی عامل‌های بیماریزا در آب به شکست انجامید. از این رو پژوهشگران به جست و جوی یافتن میکروارگانیسمی برآمدند که بتواند ضمن برخورداری از ویژگی‌های باکتری‌های مدفوعی و یا دارا بودن منشا گوارشی (پنجره‌ی ١)، نشانگر حضور عامل‌های بیماریزا در آب باشد. سرانجام گروه کلیفرم‌ها که اغلب و نه تمامی ویژگی‌های باکتری شاخص (پنجره‌ی ٢) را دارد، به عنوان مشخصه‌ی آلودگی آب به مدفوع حیوانات خونگرم برگزیده شد.
باکتری‌های کلیفرم
این باکتری برای اولین بار در سال ١٨٨٥ توسط یک دانشمند آلمانی به نام Escherchia در مدفوع انسان شناسایی و نام coli Bacterium بر آن نهاده شد.
در سال ١٩٠٤ Eijkman دریافت که کلیفرم‌های با منشا مدفوعی، قادر به تخمیر لاکتوز و تولید گاز از آن در دمای ٤٧ درجه‌ی سانتیگراد هستند. در سال ١٩٣٠ McKenzie برای جداسازی اشکال مدفوعی از غیرمدفوعی این باکتری، دمای ٥/٤٤ درجه‌ی سانتیگراد را پیشنهاد کرد و نام I Type coli Bacterium را بر اشکال مدفوعی آن نهاد که بعدها به افتخار کاشف آن، به coli Escherchia تغییر نام یافت. تعریف ویژگی‌های باکتری کلیفرم، همزمان با توسعه‌ی روش‌های تشخیص آن، دستخوش تغییر بوده است. بنابر اعلام APHA (Health Public American Association) کلیفرم‌ها، باکتری‌های هوازی اختیاری، گرم منفی، فاقد توانایی اسپورزایی، میله‌یی شکل که قادر به تخمیر لاکتوز و تولید گاز از آن هستند. WHO مشخصه‌های باکتری‌های کلیفرم‌ها راه صورت زیر بیان کرده است:
"باکتری‌های گرم منفی و میله‌یی شکل، قادر به رشد در حضور املاح صفراوی و سایر فعال‌کننده‌های سطحی، قادر به تخمیر لاکتوز در دمای ٣٥ تا ٣٧ درجه‌ی
سانتیگراد و تولید اسید، گاز و آلدئید از آن در زمان ٤٨ - ٢٧ ساعت. این باکتری‌ها فاقد آنزیم اکسیداز بوده، اسپورزا نبوده و واجد آنزیم glactosidase-b هستند." جدیدترین تعریف باکتری‌های کلیفرم برپایه‌ی ژن تولیدکننده‌ی آنزیم glactosidase-b که سبب تجزیه‌ی قند لاکتوز به قندهای ساده‌ی گلوکز و گالاکتوز می‌شود، قرار دارد. اساس اغلب روش‌های نوین و سریع شناسایی و شمارش کلیفرم‌ها نیز بر پایه‌ی این آنزیم استوار است. Holdgate .M تعریف خود از واژه‌ی آلودگی را این چنین تصحیح کرده است: " هر چیزی، در جای نادرست، زمان نادرست و مقدار نادرست " in Something the at ,place wrong the quantity wrong the in ,time wrong از دیدگاه میکروبی، فقدان هر گونه عامل میکروبی در آب آشامیدنی مطلوب و هدف نهایی است. توزیع گسترده‌ی آب و توانایی آن در تداوم بقای عامل‌های میکروبی و سهولت راهیابی و انتقال میکروب‌ها در محیطهای آبی به میزبان‌های آنها، آب را به یکی از روش‌های مهم انتقال و پراکندگی بیماری تبدیل کرده است.
پنجره‌ی ١: ویژگی‌های میکروبی مدفوع انسان
هر انسان بالغ در روز ، ١٠٠ تا ١٥٠ گرم مواد زاید جامد (مدفوع) از طریق دستگاه گوارش و ١ تا ٣/١ لیتر ادرار دفع می‌کند. در هر گرم مدفوع بیش از ١٠١٢ عدد باکتری وجود دارد. این تعداد باکتری، حدود ٩ درصد از وزن مرطوب مدفوع را شامل می‌شوند. باکتری‌های موجود در فاضلاب خانگی که اغلب از مدفوع سرچشمه می‌گیرند، به یکی از گروه‌های زیر تعلق دارند: گرم منفی و هوازی اختیاری: ,Klebsiella Enterobacter Shigella ,Escherichia ,Plesiomonas ,Vibrio ,Aeromonas گرم منفی و هوازی: Flavobacterium ,Alcaligenes ,Pseudomonas گرم مثبت و اسپورزا: Bacillus گرم منفی و فاقد توان اسپوزایی: Arthrobacter , Corynebacterium ,Rhodococcus هر انسان بالغ در هر روز ١٠٩*٢ ـ ١٠٧ عدد باکتری اشریشیاکلی گرماپای از طریق مدفوع دفع می‌کند.
باکتری اشریشیاکلی اغلب و نه تمامی ویژگی‌های باکتری شاخص میکروبی را دارا است و سایر میکروارگانیسم‌های شاخص دیگربه عنوان مکمل این باکتری در ارزیابی آلودگی میکروبی نابع آب، در شرایط خاص، محسوب می‌شوند. وجه تمایز باکتری اشریشیاکلی از گروه کلیفرم‌ها، توانایی آن در تخمیر یاکتوز در دمای ٥/٤٤ درجه‌ی سانتیگراد و تولید گاز اندول از تریپتوفان است. این باکتری به تعداد ١٠٩*٢ ـ ١٠٧ عدد در هر گرم مدفوع انسان وجود دارد(پنجره‌ی ١) و علاوه بر مدفوع انسان، حیوانات و پرندگان، در فاضلاب‌های خانگی، پساب‌های تصفیه‌شده‌ی فاضلاب‌ها، آب‌های طبیعی غنی از مواد آلی و خاک‌هایی که به تازگی به مدفوع آلوده شده‌اند، حضور دارند. باکتری‌های کلیفرم به خانواده‌ی آنتروباکتریاسه تعلق دارند. این خانواده از جنس‌های Esecherichia Citrobacter ,Enterobacter و Klebsiella تشکیل شده است و هر چند اغلب گونه‌های اعضای این خانواده قادر به تخمیرلاکتوز در دمای ٤٥-٤٤ درجه‌ی سانتیگراد هستند، اما تمامی آنها به الزام منشا مدفوعی نداشته و در آب‌های غنی از موادآلی، گیاهان در حال فساد و خاک‌ها نیز حضور دارند. از این رو سازمان جهانی بهداشت کاربرد واژه‌ی کلیفرم مدفوعی را صحیح ندانسته و واژه‌ی باکتری‌های کلیفرم گرماپای (Bacteria) Coliform Thermotolerant را توصیه کرده است. علاوه بر منشا طبیعی، رشد مجدد (Regrowth) این باکتری‌ها در شبکه‌های توزیع آبی که در آنها آب‌های با محتوی مواد آلی (BOD بیشتر از ١٠ میلی‌گرم در لیتر) و فاقد باقی‌مانده‌ی گندزدا جریان داشته و دمای آن نیز از ١٥ درجه‌ی سانتیگراد بیشتر است، رخ خواهد داد. Serratia , aquatilis Rabnella fonticola و agrestis Buttiauxella از جمله باکتری‌های گروه کلیفرم به شمار می‌روند که در آب‌های با کیفیت خوب قادر به رشد هستند. حضور باکتری‌های کلیفرم در آب‌های تصفیه شده، نشانه‌ی عدم تصفیه‌ی کامل، نقص در واحدهای گندزایی و یا غنی بودن آب از مواد آلی است. یادآور می‌شود در روش تخمیر چند لوله‌یی که روش متعارف شناسایی و شمارش باکتری‌های کلیفرم در ایران است، حجم نمونه‌ی کشت شده و تعداد لوله‌های حاوی محیط کشت، تابعی از شدت آلودگی است و باید مطابق جدول ١ که توسط APHA در سال ١٩٩٢ توصیه شده و در جلد سوم رهنمودهای کیفی آب آشامیدنی سازمان جهانی بهداشت (١٩٩٧) نیز به آن اشاره شده است، انجام شود. رویکردهای نوین در تحلیل کیفیت میکروبی آب بر پایه‌ی مطالعه‌های متعدد محققان در کدورت‌های کمتر از ٥/٠ واحد NTU، حضور انگل کریپتوسپوریدیوم و شیوع بیماری‌های ناشی از آن در آب آشامیدنی به اثبات رسیده است و سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده (Agency Protection Environmental -EPA) در آخرین بازنگری قوانین تصفیه‌ی آب‌های سطحی این کشور در سال ١٩٩٩ زدایش حداقل ٢ واحد لگاریتم انگل کریپتوسپوریدیوم را به کارایی تصفیه‌خانه‌های آب در حذف ٣ واحد لگاریتم کیست ژیاردیا و ٤ واحد لگاریتم ویروس‌های روده‌یی افزوده است; این در حالی است که به استناد رهنمود سازمان جهانی بهداشت، از دیدگاه ویروسی هرگاه حضور باکتری شاخص کلیفرم گرماپای در آب تایید شود، آلودگی ویروسی آن نیز مفروض است و در صورتی که آب عاری از کلیفرم‌های گرماپای بوده و معیار میانه‌ی کدورت آن، از یک واحد در مقیاس NTU و در یک نمونه‌ی منفرد از ٥ واحد NTU فراتر نرود، به احتمال قریب به یقین (٩٩/٩٩ درصد) آب فاقد آلودگی ویروسی است، مشروط بر آن که کلر باقی‌مانده‌ی آزاد آب پس از زمان تماس ٣٠ دقیقه حداقل ٥/٠ میلی‌گرم در لیتر و pH آب کمتر از ٨ واحد باشد. EPA نیز در بازنگری قوانین تصفیه‌ی آب این کشور، شرط کارکرد مطلوب تصفیه‌خانه‌های آب را بر مبنای کدورت قرار داده ومعتقد است که برای اطمینان از سلامت میکروبی آب و نیل به زدایش عامل‌های میکروبی پیش‌بینی شده در این قانون، حداکثر کدورت آب صاف شده نباید از یک واحد NTU و در ٩٥ درصد نمونه‌های ماهانه، براساس پایش چهار ساعته، از ٣/٠ واحد NTU فراتر رود. باید توجه داشت که یافته‌های پژوهشی، عدم حضور کلیفرم‌های گرماپای را شرط کافی برای سلامت میکروبی آب قلمداد نکرده و سازمان جهانی بهداشت در رهنمود سال ١٩٩٦ خود به صراحت به فقدان انگل‌های ژیاردیا و کریپتوسپوریدیوم در آب آشامیدنی اشاره کرده است. زیرا براساس یافته‌های موجود شمارش باکتری‌های فرصت‌طلب و شخیص کیست تک‌یاخته‌های بیماریزا در آب آشامیدنی، به رغم وجود کلر باقی‌مانده‌ی آزاد و عدم حضور باکتری‌های کلیفرم در آب به اثبات رسیده است. EPA نیز طراحی و تعیین کارآمدی واحدهای تصفیه در زدایش آلاینده‌های میکروبی آب را بر فرض آلودگی منابع آب به کیست ژیاردیا، کریپتوسپوریدیوم و ویروس‌های روده‌یی بنا نهاده و معتقد است تقلیل عامل‌های یاد شده در آب، منوط به توانایی تصفیه‌خانه‌ها در زدایش کدورت و کاستن از جمعیت میکروبی آب تا کمتر از ٥٠٠ کلنی شمارش شده در هر میلی‌لیتر (Unit Forming Colony)(mL/cfu) است. لذا در تحلیل کیفیت میکروبی آب آشامیدنی، علاوه بر توجه به مشخصه‌های کدورت، باکتری‌های کلیفرم گرماپای، کلر باقی‌مانده‌ی آزاد و عامل‌های وابسته به آن نظیر دما و pH، که به اختصار "پکدبک" نامیده می‌شود; شمارش باکتری‌های هتروتروف و تعیین مقدار تخم نماتودهای آزادزی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. ضمن آن که بر پایه‌ی مطالعه‌های متعدد و به دلیل‌های زیر استفاده از شاخص کلیفرم در تحلیل کیفیت میکروبی آب با تردید مواجه است: رشد مجدد در محیطهای آبی رشد و تکثیر در شبکه‌ی توزیع عدم تشخیص در آب‌های با حمعیت میکروبی زیاد عدم ارتباط بین تعداد کلیفرم‌ها و تعداد عامل‌های بیماریزا عدم ارتباط منطقی بین تعداد ویروس‌ها و پروتوزاها با حضور و یا عدم حضور کلیفرم‌ها امکان حصول نتایج مثبت یا منفی نادرست در آزمون حضور و تعیین مقدار کلیفرم‌ها هر چند که به دلیل‌های یاد شده باکتری‌های کلیفرم از ویژگی‌های باکتری شاخص آلودگی میکروبی آب فاصله گرفته است (پنجره‌ی ٢)، اما به نظر می‌رسد در سال‌های آتی این باکتری‌ها همچنان به عنوان شاخص میکروبی در بسیاری از استانداردهای میکروبی کشورها رایج باشد. اتحادیه‌ی اروپایی نیز بهره‌گیری از آن را در زمره‌ی عامل‌های شاخص میکروبی آب در کشورهای عضو این اتحادیه تا سال ٢٠٠٧ مجاز اعلام کرده است. باید توجه داشت که در استاندارد ملی و رهنمود سازمان جهانی بهداشت اگر چه بر فقدان باکتری‌های کلیفرم گرماپای در آب
١. ساکن طبیعی دستگاه گوارش افراد سالم باشد.
٢. تنها ساکن دستگاه گوارش باشد و در خارج از دستگاه گوارش فقط در مدفوع وجود داشته باشد.
٣. تنها در دستگاه گوارش انسان یافت شود.
٤. زمانی که عامل‌های بیماری‌زای مدفوعی حضور دارند، وجود داشته باشد. به تعبیر دیگر، حضور آن نشانگر حضور عامل‌های بیماریزا باشد.
٥.در خارج از بدن میزبان توانایی تکثیر نداشته و سرعت مرگ و میر آن درمحیط، کمتر یا معادل عامل‌های بیماریزا باشد.
٦. مقاومت آن در برابر شرایط نامساعد محیط و فرآیندهای تصفیه‌ی آب و فاضلاب، معادل و یا بیشتر از عامل‌های بیماریزا باشد.
٧. جداسازی، تشخیص و شمارش آن به سهولت انجام شود.
٨. و سرانجام آن که بیماریزا نباشد.آشامیدنی تاکید شده است، اما در عین حال حضور مجموعه‌ی کلیفرم‌ها در ٥درصد از نمونه‌های مورد آزمون، مشروط بر کفایت نمونه‌برداری سالانه، مجازدانسته شده است. به همین دلیل در رویکردهای نوین تحلیل کیفیت میکروبی آب، علاوه بر باکتری‌های کلیفرم گرماپای و کلر باقی‌مانده‌ی آزاد، شاخص‌ها و ملاک‌های دیگر میکروبی نیز به شرح زیر مورد نظر است :
باکتری‌های هتروتروف
Count Plate Heterotrophic (HPC) این باکتری‌ها، مجموعه‌یی از باکتری‌های هوازی - بیهوازی اختیاری هستند که به جز دو جنس آن (Bacillus ,Microcoucus) گرم منفی بوده و جنس‌های ,Klebsiella ,Flavobacterium Proteus ,Enterobacter ,Aeromonas ,Serratia ,Moraxella ,Alcaligenes ,Citrobacter ,Pesudomonas و Acinitobacter را شامل می‌شوند. جنس‌های غالب این مجموعه، باکتری‌های Pesudomonas ,Serratia ,Enterobacter ,Flavobacterium و Acinitobacter هستند. علاوه بر جنس‌های یاد شده، برخی ازباکتری‌های مهم در پزشکی نظیر: Mycobacterium ,Staphylococcus و Serratia نیز در ترکیب باکتری‌های هتروتروف ممکن است حضور داشته باشند. باکتری‌های هتروتروف ساکن طبیعی بدن انسان و حیوانات بوده و از طریق مدفوع دفع می‌شوند. برگ درختان، خاک، آب، قطره‌های باران و حتی بزاق دهان نیز تعداد معتنابهی از این باکتری‌ها را در خود جای داده‌اند. هر اینچ مربع از پوست سالم انسان، میزبان صدها هزار باکتری هتروتروف است. این باکتری‌ها در بسترهای کربن فعال، رزین‌ها، صافی‌های ماسه‌یی و غشایی، شبکه‌های توزیع و اجزای آن، خنک‌کننده‌ها، مخازن تحت فشار و حتی جدار بطری‌های آب وجود داشته و اثر ناشی از تغییر جمعیت آنها بر کیفیت آب و تاسیسات آبرسانی با ضریب ١٠ تغییر می‌کند. تغییرات جمعیت این باکتری‌ها در شبکه‌ی توزیع از سه نظر حایز اهمیت است:
زیبایی شناختی: ایجاد طعم و بو، تغییر رنگ، ایجاد و رشد لایه‌های لزج چسبنده (Slime)
اقتصادی: نظیر خوردگی، رسوب‌گذاری و کاهش آبدهی بیماری‌زایی: باکتری‌های هتروتروف شاخص سلامت میکروبی از نظر بیماری‌زایی نیستند ولی برخی از آنها: (٧H ١٥٧O oli .E) بیماریزا و گروهی دیگر از آنها (سودوموناس عامل عفونت‌های پوستی و ریوی و آئروموناس عامل گاستروآنتریت) فرصت طلب هستند و از این رو فراوانی این باکتری‌ها در آب آشامیدنی می‌تواند سلامت افرادی که دچار سوختگی‌های شدید شده‌اند و یا تحت درمان با کورتیکوستروئیدها قرار دارند، افراد مبتلا به بیماری سندروم نقص اکتسابی سیستم ایمنی(ایدز)، نوزادان، سالخوردگان و زنان باردار که همگی در زمره‌ی افراد آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند را به مخاطره اندازد.
هر چند که HPC به عنوان شاخص سلامت میکروبی کمتر مورد توجه است، اما شمارش و تعیین مقدار این باکتری‌ها، مشخص‌کننده‌ی چگونگی عملکرد و شاخص کنترل فرآیندهای تصفیه‌ی آب و تاسیسات شبکه‌ی توزیع محسوب می‌شود و در موارد زیر کاربرد دارد:
ارزیابی کارآمدی فرآیندهای تصفیه‌ی آب (انعقاد، گندزدایی)
کنترل کیفیت میکروبی آب تصفیه شده در مخازن و شبکه
تعیین نیاز و یا عدم نیاز به شست و شوی شبکه و مخزن
تعیین کارآمدی شست و شوی شبکه و مخزن
تعیین وقوع و میزان رشد میکروبی در تاسیسات
تعیین احتمال وقوع رشد مجدد در شبکه‌ی توزیع
تعیین کیفیت آب‌های بطری شده
به طور کلی تعداد شمارش شده‌ی باکتری‌های هتروتروف به نوع محیط کشت، زمان و دمای انکوباسیون و سرانجام روش کشت بستگی داشته و با افزایش دما و زمان انکوباسیون تعداد شمارش شده‌ی آنها افزایش می‌یابد. تعداد باکتری‌های HPC در شبکه‌های توزیع بنابر نظر (١٩٩٩)Bitton از کمتر از ١٠ تا بیشتر از ١٠٤ کلنی در هر میلی‌لیتر و بر پایه‌ی اعلام انجمن کارهای آبی ایالات متحده (Association Works Water American -AWWA) تا mL/cfu ١٠٥ متغیر است. در شبکه‌ی توزیع آب شهر Ohio در ایالت Columbus ، تعداد این باکتری‌ها تا mL/cfu ١٠٧ * ١/٣ اندازه‌گیری شده است که اغلب آنها باکتری‌های احیاکننده‌ی سولفات بوده‌اند. عامل‌های موثر بر رشد و تعداد جمعیت میکروبی در شبکه‌ی توزیع کربن آلی قابل جذب Carbon Organic Assimibible (AOC): به طور کلی مواد غذایی (کربن آلی قابل جذب) عامل محدود کننده‌ی رشد میکروبی در شبکه‌های شهری محسوب شده و رشد اغلب باکتری‌ها در غلظت‌های کمتر از ١٥ - ١٠ میکروگرم در لیتر کربن آلی قابل جذب متوقف می‌شود و این در حالی است که باکتری‌های گروه کلیفرم , coli.E) (cloacaea.E و pnenumonac.K و aerogenes.E در غلظت‌های بسیار کمتر AOC نیز قادر به رشد هستند. باقی‌مانده‌ی گندزدا: بنابر اعلام AWWA حداقل باقی‌مانده‌ی کلر آزاد برای
کنترل باکتری‌های هتروتروف در جریان آب و نه در حالت Biofilm، ٢/٠ میلی‌گرم در لیتر است.
جنس شبکه: شبکه‌های فلزی محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های آهن به ویژه باکتری Gallionella است. این باکتری دارای Stalk پوشیده از هیدروکسید آهن است. در لوله‌های اتیلن - پروپیلن و سطوح لاستیکی، رشد باکتری‌ها بیشتر از لوله‌های PVC و یا فولادی است. دما کدورت تعداد اولیه‌ی باکتری‌هایی که از طریق تصفیه‌خانه وارد شبکه می‌شوند اعلام کرده است:
دما بیشتر از ١٠ درجه‌ی سانتیگراد کلر باقی‌مانده‌ی آزاد کمتر از ٢/٠ میلی‌گرم در لیتر استانداردها و معیارهای قضاوت صورتی که این مقدار به ١٥٠٠ کلنی در هر میلی‌لیتر فزونی یابد، نشانه‌ی نقص در تاسیسات آبرسانی و به احتمال نیاز به شست و شوی شبکه و مخزن است. بنابر ضابطه‌ی اتحادیه‌ی اروپایی افزایش معنی‌داری در تعداد شمارش شده‌ی (Adminestration Drug & Food -FDA) حداکثر مجاز شمارش کلنی باکتری‌ها در آب‌های بطری شده را بر پایه‌ی فناوری تصفیه و روش پرکردن بطری‌ها قرار داده و اعلام داشته است در هیچ یک از بطری‌های پر شده تعداد کلنی شمارش شده‌ی باکتری‌ها، نباید از ٥٠٠ واحد در هر میلی‌لیتر بیشتر باشد. اتحادیه‌ی اروپایی تعداد مجاز باکتری‌های هتروتروف را ١٠٠ کلنی در هر میلی‌لیتر آب بطری شده در دمای ٢٢ درجه‌ی سانتیگراد و ٢٠ کلنی در هر میلی‌لیتر آب بطری شده در دمای ٣٧ درجه‌ی سانتیگراد در نقطه‌ی پر کردن اعلام کرده است. انجمن بین‌المللی آب‌های بسته‌بندی (Association Water Bottled International-IBWA) در استاندارد کیفیت میکروبی آب‌های بطری شده اظهار داشته است که: در تمامی آب‌های AWWA شرایط مناسب برای رشد باکتری‌های هتروتروف را به صورت زیر AOC بیشتر از ٥٠ میکروگرم در لیتر EPA در آخرین استاندارد میکروبی آب در سال ٢٠٠٠ حداکثر تعداد مجاز HPC در شبکه‌ی توزیع را mL/cfu٥٠٠ تعیین کرده و اعلام داشته است در HPC در شیر برداشت نباید رخ دهد . اداره‌ی غذا و داروی ایالات متحده بسته‌بندی در نقطه‌ی پر کردن، باید تعداد باکتری‌های هتروتروف کمتر از ٣٠ ودر ٩٠ درصد از بطری‌های آزمون شده نباید از ٢٠٠ کلنی در هر میلی‌لیتر، پس از گذشت ٥ روز از زمان پر شدن بیشتر باشد.
شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برای نمونه‌برداری و آزمون باکتری‌های هتروتروف جدول ٣ را پیشنهاد کرده است. کدورت کدورت توانایی آب در عبور مستقیم ور است. طیف وسیعی از ذرات با اندازه‌ها و ماهیت‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک، با جذب و یا پراکنده ساختن نور تابیده شده، مانع عبور مستقیم آن از آب شده و در نتیجه کدورت آب را سبب می‌شوند و از این رو در شناسایی و کنترل کیفیت آب‌ها، کدورت، مشخص کننده‌ی بسیاری از ویژگی‌های آب است. زمانی که کدورت آب خام و یا تصفیه شده زیاد باشد، می‌توان انتظار داشت که آب رنگی و بودار باشد. حدود نیمی از عامل‌های مسبب رنگ آب از مواد یومیک که به صورت کلوئیدی هستند، سرچشمه می‌گیرد. این نوع رنگ اگر چه در زمره‌ی رنگ حقیقی آب محسوب نمی‌شود، اما بخش عمدیی از آن پس از حذف کدورت نیز باقی می‌ماند. در سامانه‌های آبرسانی کدورت از مواد معدنی، آلی و حتی موجودات میکروبی ناشی می‌شود. این نوع ذرات بستر مناسبی را برای جذب حشره‌کش‌ها و سایر ترکیبات آلی انسان ساخت، میکروارگانیسم‌ها و حتی فلزات سنگین را فراهم می‌آورند. از این رو حضور ذرات در محیطهای آبی نه تنها از مقبولیت و پذیرش عمومی آب به دلیل ایجاد ظاهر کدر و تیره می‌کاهد، بلکه از نظر کیفیت میکروبی و شیمیایی و تاثیر آن بر سلامت مصرف کننده نیز حایز اهمیت است. میکروارگانیسم‌ها علاوه بر آن که خود بخشی از کدورت آب را تشکیل می‌دهند، ذرات آلی و معدنی مسبب کدورت نیز با فراهم آوردن مواد غذایی و بستر مناسب برای رشد میکروب‌ها در شبکه‌های توزیع، با ایجاد پوشش محافظ، مانع از دسترسی و تماس مواد گندزدا با میکروب‌ها می‌شوند. در مطالعه‌های متعدد ارتباط معنی‌دار کدورت و تعداد میکروب‌ها در آب به اثبات رسیده و با کاهش کدورت، تعداد میکروب‌ها نیز در منابع آب تقلیل می‌یابد. مطالعه‌ی (١٩٩٣)Lechevallier و Norton در سه تصفیه‌خانه‌ی آب که آب خام آنها از منابع مختلف در حوضه‌های آبریز جداگانه تامین می‌شود، نشان داد که به ازای زدایش هر واحد لگاریتم کدورت، ٨٩/٠ واحد لگاریتم انگل‌های ژیاردیا و کریپتوسپوریدیوم از آب حذف می‌شود. یافته‌های این محققان اگر چه بر پایه‌ی مقادیر این دو انگل در آب خام و تصفیه شده و کارآمدی تصفیه‌خانه‌های مورد مطالعه به دست آمده و قابل تعمیم به تمامی تصفیه‌خانه‌های آب نیست; اما گواه این واقعیت است که زدایش عامل‌های میکروبی در فرآیندهای‌تصفیه‌ی آب، همزمان با حذف کدورت انجام می‌شود. (١٩٩٢)Nieminski ارتباط وثیق (٩١/٠ = ٢R) حذف کدورت و کارآمدی تصفیه‌خانه‌های متعارف در زدایش ژیاردیا و کرپیتوسپوریدیوم را از آب گزارش کرده است. بنابر اعلام (١٩٩٥)Nieminski و Ongerth در صورتی که کدورت متداول آب خام ورودی به تصفیه‌خانه‌های آب در محدوده‌ی ٥/٢ تا ١١ واحد تا ٢/٠ واحد NTU تقلیل یابد، در تصفیه‌خانه‌های متعارف به ترتیب ٢٥/٢ و کریپتوسپوریدیوم و ژیاردیا از آب حذف خواهند شد. نباید از یاد برد هر چند در رهنمود سازمان جهانی بهداشت و استاندارد ملی، بر مبنای جنبه‌های زیبایی‌شناختی و مقبولیت عمومی، حداکثر کدورت مجاز آب آشامیدنی ٥ واحد NTU قید شده است، اما در صورت کارکرد صحیح تصفیه‌خانه‌های آب، کدورت آب صاف شده به کمتر از یک واحد NTU تقلیل خواهد یافت. از این رو مشاهده‌ی کدورت‌های بیش از یک واحد NTU نشانه‌ی نقص و عدم کارکرد صحیح واحدها و فرآیندهای تصفیه در پالایش آب است.
تاثیر دیگر کدورت بر کیفیت میکروبی آب، عدم تاثیرگذاری و کارآمدی گندزداها در انهدام عامل‌های میکروبی است. میکروب‌هایی که در لابه لای ذرات آلی و معدنی معلق و کلوییدی آب پنهان شده‌اند، ضمن آن که از دسترسی و تماس با عامل گندزدا مصون می‌مانند، با تغذیه از مواد آلی و معدنی، به رشد و تولید مثل خود ادامه می‌دهند، به طوری که در رهنمود سازمان جهانی بهداشت در سال ١٩٩٦ به حضور کلیفرم‌ها در کدورت‌های ٤ تا ٨٤ واحد NTU به رغم وجود ١/٠ تا ٥/٠ میلی‌گرم در لیتر کلر آزاد باقی‌مانده، پس از زمان تماس زمانی که باکتری coli .E در پوشش ذرات معلق و یا به صورت Biofilm در می‌آید، در مقایسه با حالت آزاد، مقاومت آن در برابر کلر ٢٤٠٠ مرتبه افزایش می‌یابد. نهایت آن که، عامل کدورت، به دلیل ارتباط نتگاتنگ با حضور میکروب‌ها در آب، نه تنها به عنوان یک شاخص میکروبی کارآمد در تحلیل کیفیت آب به شمار می‌رود (جدول ٤)، بلکه یکی از معیارهای مهم طراحی، راهبری و نظارت بر چگونگی کارکرد تصفیه‌خانه‌های آب است.
این باکتری که به تازگی به faecalis Enteroccuse تغییر نام یافته است و به تعداد ١٠٨- ١٠٥ عدد در هر گرم مدفوع مرطوب وجود دارد، کوکسی گرم مثبت با زنجیره‌ی خطی، عدم تحرک، فاقد توان اسپورزدایی، قادر به رشد در حضور املاح صفراوی در دمای ٤٤ درجه‌ی سانتیگراد است و از توانایی رشد در غلظت‌های بالای آزاید سدیم که برای اغلب باکتری‌های گرم منفی و از جمله کلیفرم‌ها، مانع رشد (Inhibitor) محسوب می‌شود، برخوردار است. از انواع این باکتری تنها گونه‌های bovis.E و equinus.E که واجد آنتی‌ژن D لانسفیلد هستند، به همراه faecaium.E ,durans.E ,faecalis.E و hirae.E به عنوان اشکال مدفوعی مورد توجه‌اند. در حالی که برخی دیگر از گونه‌ها و زیرگونه‌های NTU با حداکثر ٢٨ واحد NTU باشد و کدورت آب صاف شده به حدود ١/٠ ٣/٣ و در صاف‌سازی مستقیم ٨/٢ و ٩/٣ واحد لگاریتم انگل‌های ٣٠ دقیقه اشاره شده است. (١٩٩٨)Lechevallier و همکاران اظهار داشته‌اند faecalis Streptoccusc
آن نظیر: ,casseliflavus.E ,liquefaciens var.E ,malodoratus.E وsolitarius.E به طور عمده از مواد گیاهی سرچشمه می‌گیرند. استفاده از استرپتوکوک‌ها در تحلیل کیفیت میکروبی آب، برای اولین بار در اوایل قرن نوزدهم مورد توجه قرار گرفت. تولید مثل اندک در محیطهای آبی، مقاومت بیشتر در شرایط نامساعد محیطی نسبت به کلیفرم‌ها و در نتیجه بقای بیشتر در محیطهای آبی، از مزایای این باکتری به عنوان شاخص میکروبی آب یاد شده است. در مقابل حضور تعداد متر آنها در مدفوع در مقایسه با باکتری‌های کلیفرم، فقدان روش استاندارد برای شمارش آنها در بیش از ٧٠ نوع محیط کشت پیشنهادی، ناهمگونی گونه‌های متعدد این باکتری از نظر اکولوژی و تاکسونومی، تنوع قضاوت در خصوص سطح کیفیت میکروبی آب در تشخیص گونه‌های فراوان آن و سرانجام، نیاز به زمان طولانی برای شمارش اختصاصی از جمله عامل‌هایی است که بهره‌گیری از این باکتری را در تحلیل کیفیت میکروبی آب محدود کرده است. به تازگی برای شناسایی این باکتری از توانایی آن در هیدرولیز ماده‌ی (MUG)glucoside-D-b-umbelliferyl-methyl-٤ در حضور استات تالیوم، اسید نالدیسیک و (TTC)chloride tetrazolium -H٢-triphenyl-٥,٣,٢ که نتیجه‌ی آن آزاد شدن فلوروژن در محیط مایع که در حضور اشعه‌ی فرابنفش قابل تشخیص است، استفاده می‌شود.
یکی از کاربری‌های استرپتوکوک‌های مدفوعی در تحلیل کیفیت آب، به عنوان شاخص مکمل ارزیابی کارآمدی تصفیه‌خانه‌های آب است. به دلیل مقاومت به نسبت زیاد این باکتری‌ها در برابر خشکی، جست و جو و تعیین مقدار آنها، معیار با ارزشی برای کنترل شبکه در هنگام قطع و وصل آب و یا تعمیر شبکه است. همچنین شناسایی این باکتری در منابع آب، شاخصی برای تعیین راهیابی رواناب‌ها (off Run) به سفره‌های زیرزمینی آب است. در سال‌های پایانی دهه‌ی هفتاد میلادی (١٩٦٩) تلفیقی از تعداد شمارش شده‌ی استرپتوکوک‌های مدفوعی (FS) به همراه نتایج آزمون تعیین مقدار کلیفرم‌های گرماپای (FC) برای شناسایی منشا آلودگی توسط Geldriech و Kenner پیشنهاد شد. بنابر نظر این پژوهشگران در صورتی که مقدار FSFC از ٤ بیشتر باشد منشا آلودگی به طور قطع انسانی و در حالتی که مقدار آن از ٧/٠ کمتر باشد، سرچشمه‌ی آلودگی حیوانی ارزیابی می‌شود و در مقادیر بین دو عدد یاد شده، منشا آلودگی آمیزه‌یی از مدفوع انسانی و حیوانی خواهد بود. مقادیر یاد شده برای FSFC در مدفوع انسان و حیوانات بنابر نظر (١٩٦٩)Geldriech و Kenner تنها در ٢٤ ساعت و بنابر اعلام (١٩٩١)Poucher و همکاران تنها در چند ساعت پس از دفع برقرار بوده و با گذشت زمان تغییر خواهد کرد. محققان در افزونی و یا تقلیل FSFC مدفوع با زمان هم عقیده نیستند. مطالعه‌های (١٩٨٠)Duka و Kwan نشان می‌دهد سرعت انهدام faecalis.E در خارج از دستگاه گوارش موجودات خونگرم بیشتر از باکتری‌های لیفرم است و به همین دلیل با گذشت زمان مقدار FSFC به مقادیر نزدیک به ٤ که گویای منشا انسانی آلودگی است، افزایش می‌یابد; در حالی که (١٩٧٤) Mcfeters ,Bissonette و Jezeski بقای faecium.E و faecalis.E را در محیط بیشتر از باکتری‌های کلیفرم اعلام کرده‌اند. از دیگر سو مقدار نسبت این باکتری‌های شاخص در آب‌های گندزدایی شده برحسب روش اندازه‌گیری و شمارش باکتری‌های استرپتوکوک و سرانجام بر پایه‌ی دما و pH محیط متغیر است، به گونه‌یی که تعیین سرچشمه‌ی آلودگی آب‌ها و یا پساب‌های گندزدایی شده بر مبنایFSFC با خطا مواجه است. جان کلام آن که مقدار FSFC و تشخیص منشا آلودگی براساس آن متاثر از عامل‌های متعددی است و تنها با تکیه بر آن نمی‌توان بر مسند قضاوت نشست.
بیهوازی، گرم مثبت، اسپورزا، میله‌یی شکل، احیا کننده‌ی سولفات و عدم توانایی تحرک در محیط ، توانایی تخمیر لاکتوز و تولید گاز ازن و همچنین تخمیر طوفانی شیر از ویژگی‌های این باکتری است. اسپورهای این باکتری دمای داشته و می‌تواند مسمومیت غذایی و گاز گانگرن در انسان ایجاد کند. استفاده از این باکتری به عنوان شاخص آلودگی آب برای اولین بار در سال ١٨٩٩ توسط Klein و Houston پیشنهاد شد. مقاومت بیشتر در برابر کلر و شرایط نامساعد محیطی، این باکتری را به یکی از شاخص‌های ارزیابی چگونگی کارکرد تصفیه‌خانه‌های آب و به ویژه تشخیص آلودگی قدیمی منابع آب معرفی کرده است. در عمل، شناسایی prefringens.C در آب صاف شده، بیانگر نقص در فرآیند صاف‌سازی است. حضور اسپور prefringens.C در آب، شاخص حضور کیست پروتوزئرها در آب بوده و به عنوان یکی از معیارهای مناسب برای شناسایی آلودگی میکروبی آب در مناطق دوردست پذیرفته شده است. با این حال از prefringns.C در تحلیل کیفیت آب شرب در ایالات متحده استفاده نشده و اتحادیه‌ی اروپایی آن را به عنوان یک شاخص مکمل پذیرفته است. سازمان جهانی بهداشت نیز شناسایی و تعیین مقدار روزانه‌ی آن را در پایش شبکه‌های توزیع آب شهری توصیه نکرده است. مقاومت زیاد اسپور این باکتری در برابر کلر، تعلیق مجدد اسپورها در نواحی ساحلی بر اثر جست و خیز شناگران، دوام طولانی اسپورها در محیطهای آبی و در نتیجه عدم امکان تشخیص زمان آلودگی و سرانجام دشواری آزمون و عدم شمارش دقیق تعداد این باکتری در نمونه‌های آب که اغلب به یکی از روش‌های MPN ,plate Pour و صافی‌های غشایی انجام می‌شود، از جمله علت‌های ناتوانی این باکتری به عنوان شاخص میکروبی آب یاد شده است. آکتینومیستی شبیه به نوکاردیا و هوازی است که در فضولات گیاهخواران و Perfringens Clostridium ٧٥ درجه‌ی سانتیگراد را به مدت ١٥ دقیقه به راحتی تحمل می‌کنند. prefringens.C که به نام welchii.C نیز نامیده می‌شود، تنها منشا مدفوعی Coprophilus Rhodcoccous محیطهای آبی یافت می‌شود. در مدفوع انسان، گربه، بوقلمون و موش دیده‌نشده در حالی که در فضولات گاو، گوسفند، خوک و اسب به وفور شناسایی و شمارش شده است و از این رو به عنوان شاخص آلودگی به حیوانات اهلی مورد توجه است. بقای این باکتری در محیطهای آبی به مراتب بیشتر از coli.E و Enterococous است، به طوری که دوام آن در آب‌های آلوده تا بیش از صد روز نیز گزارش شده است و به همین دلیل حضور آن در منابع آب شاخص آلودگی به حیوانات خانگی در نواحی پرت و دور دست است در حالی که شناسایی آن به همراه خواهد بود.
دوره‌ی کمون به نسبت طولانی (١٨-١٧ روز) همراه با دشواری‌های شناسایی و شمارش، بهره‌گیری از این باکتری را در زمره‌ی شاخص‌های متداول و رایج کنترل کیفی، ناممکن و غیرعملی ساخته است، اما با این حال در انتخاب و ارزیابی منابع آب برای تامین آب روستاها، جست و جوی این باکتری مشخص‌کننده‌ی کیفیت میکروبی منابع آب بویژه از نظر احتمال آلودگی به فضولات حیوانی خواهد بود.
این باکتری که برای اولین بار در سال ١٩١٢ توسط Tissier شناسایی و معرفی شد، باکتری گرم مثبت، میله‌یی شکل، بیهوازی، فاقد آنزیم کاتالاز و عدم توانایی اسپورزدایی است. در مدفوع انسان، خوک، گوسفند و گاو یافت می‌شود، در حالی که در فضولات اسب، ماکیان، گربه و سگ دیده نشده است. تا سال ١٩٩٧ هفده گونه از این باکتری که همگی آنها قادر به تخمیر قند سوربیتول هستند، شناسایی شده است. برخی از گونه‌های این باکتری نظیر در هر گرم مدفوع مرطوب حضور دارند.
بهره‌گیری از Bifidobacteria در تحلیل کیفیت میکروبی آب برای اولین بار در سال ١٩٥٨ توسط Mosel پیشنهاد شد. ویژگی زیست بیهوازی و در نتیجه عدم توانایی کثیر در خارج از بدن میزبان، دارا بودن منشا مدفوعی و قدرت بالای تخمیر لاکتوز، از مشخصه‌های مناسب این باکتری به عنوان شاخص آلودگی به ویژه در مناطق گرمسیری که فراوانی باکتری‌های تخمیرکننده‌ی لاکتوز با منشا غیرمدفوعی در محیطهای آبی بیشتر است، اعلام شده است. در مقابل دوام اندک در محیط، آسیب‌پذیری و حساسیت زیاد آن به کلر، دشواری روش‌های کشت بیهوازی باکتری‌ها و سرانجام فقدان محیط کشت انتخابی مناسب، از نقیصه‌های این باکتری در تحلیل کیفیت میکروبی منابع آبی است.
باکتری هوازی، گرم منفی، میله‌یی شکل با اندکی خمیدگی به ابعاد mm٤-٤/١ * mm٥/١-٥/٠ ، فاقد توان اسپورزایی و واجد آنزیم‌های کاتالاز و اکسیداز بوده، در مای ٤٢ درجه‌ی سانتیگراد به خوبی رشد می‌کند و در دمای ٤ درجه‌ی سانتیگراد رشد آن متوقف می‌شود. قادر به احیای نیترات و نیتریت است و از استامین، گاز آمونیاک آزاد می‌کند. کازئین را هیدرولیز کرده اما قادر به هیدرولیز نشاسته نیست. تولید پیگمان سبز ـ آبی Pyocyanin و یا Fluorescent fluorescin Pigment و یا هر دوی آنها از ویژگی‌های دیگر این باکتری است.
شمار می‌رود و قادر به تجزیه‌ی انواع گوناگونی از مواد آیی است و در برابر گندزداها و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز به نسبت مقاوم است. عفونی شدن زخم‌ها، گوش، دستگاه ادراری، دستگاه تنفس و مننژیت به این باکتری نسبت داده شده است. موارد متعددی از عارضه‌ها و بیماری‌های یاد شده به همراه جوش‌های چرکی خارش‌دار، بر اثر ابتلای شناگران به این باکتری دیده شده است و از این رو به اندازه‌گیری و شمارش آن در شناگاه‌ها، به عنوان یکی از شاخص‌های مهم کیفیت آب در اماکن تفریحی آبی تاکید می‌شود. به دلیل حضور فراوان در محیط و توانایی تکثیر در محیطهای مختلف و از جمله منابع آب، کمتر به عنوان شاخص میکروبی آب در شبکه‌های توزیع مورد توجه است. با این حال اتحادیه‌ی اروپایی، IBWA و سازمان جهانی بهداشت بر فقدان این باکتری در آب‌های بطری شده، به عنوان یکی از معیارهای کیفی آب‌های بسته‌بندی، مهر تایید زده‌اند. حضور این باکتری در Biofilm و در مجموعه‌ی باکتری‌های هتروتروف آن را به یکی از شاخص‌های مناسب برای کنترل فرآیند و تعیین کارآمدی و چگونگی عملکرد تاسیسات آبرسانی تبدیل کرده است. سازمان جهانی بهداشت، تعیین مقدار این باکتری را به عنوان معیار خوردگی لوله‌های و اتصالات غیر فلزی تاسیسات آبرسانی معرفی کرده است.
باکتری‌های بیهوازی،گرم منفی و فاقد توان اسپورزایی هستند که به تعداد بیشتری از باکتری‌های کلیفرم در مدفوع انسان و حیوانات وجود دارند(١٠١١ - بیشتر از باکتری‌های کلیفرم است. این نوع باکتری از پنج گونه مشتمل بر: تشکیل شده است که گونه‌ی fragilis.B آن در مدفوع انسان فراوان‌تر است. دشواری کشت بیهوازی و سرعت مرگ و میر بیشتر آن در مقایسه با باکتری‌های کلیفرم، از محدودیت‌های این باکتری به عنوان شاخص آلودگی میکروبی آب است. باکتریوفاژها، ویروس‌هایی هستند که میزبان آنها باکتری است و از نظر شکل ساختمانی و اجزای سلولی، همانند سایر ویروس‌ها، از DNA و یا RNA به همراه پوشش پروتئینی (Capsid) برخوردارند. شکل مکعبی با سر و دم و سایر ضمایم، که اندازه‌ی آنها را بین ٢٥ تا١٠٠ نانومتر متغیر ساخته است، از دیگر ویژگی‌های باکتریوفاژها است. bovis.E نشان‌دهنده‌ی آلودگی جدید منابع آب به مدفوع حیوانات خانگی Bifidobacteria adolescentis.B و breve.B تنها در مدفوع انسان و به تعداد ١٠٧ تا ١٠١١ عدد aeriginosa Pseudomonas aeriginosa.P باکتری فرصت طلب و در زمره‌ی باکتری‌های هتروتروف به Bacterioides ١٠٧ عدد در هر گرم مدفوع مرطوب)، اما سرعت مرگ و میر آنها در محیط diastonis.B , fragilis.B ,ovatus.B ,thetaiotaomicron.B و vulgatus.B Bacteriophages بهره‌گیری از باکتریوفاژها به عنوان شاخص آلودگی آب، به طور عمده به دوگروه: فاژهای سوماتیک (phages Somatic)، که باکتری coli.E را از طریق دیواره‌ی سلولی (phages Somatic) آلوده می‌کنند و فاژهای specific -F RNA که از طریق پیلی‌های جنسی وارد سلول باکتری coli.E می‌شوند، حدود می‌شود و به دلیل آن که باکتری‌های کلیفرم به تعداد فراوان از طریق مدفوع دفع می‌شوند (پنجره‌ی ١)، جست و جوی این فاژها، که به نام کلی‌فاژ نیز معروفند، معیار شدت آلودگی فاضلاب خواهد بود. از فاژهایی که باکتری حیوانات حضور دارند، نیز به عنوان شاخص آلودگی استفاده می‌شود. در مقایسه با کلیفرم‌ها، دوام بیشتر فاژها در محیط، سبب شده است تا تعیین مقدار آنها با هدف تعیین کارآمدی تصفیه‌خانه‌های آب و همچنین ارزیابی وضعیت آلودگی سفره‌های زیرزمینی آب نیز توصیه شود.
مراجع
.٤٨M manual AWWA ,"Pathogens
and quality Water" (١٩٩٤)Association Works Water American .٢
,Liss -Wiley ,"microbiology Wastewater" (١٩٩٩).G Bitton .٣
.edition Second
cambridge ,"industry water the & Protozoa" (١٩٩٢).R.C Curds .٤
.press university
manual Guidance" (١٩٩٩)Agency Protection Environmental .٥
EPA ,water of Office "Provisions Turbidity :rule treatment
.٠١٠-٩٩-R-٥٨١٥
.٠٠١-٠٠-B-٨٢٢
,"system distribution your and EPA".٧
pure ,water Bottled" (٢٠٠١)Adminestration Drug & Food .٨
.FDA ,"?hypes pure or drink
and index coliform The" (١٩٩٧).N Gray & .C Gleeson .٩
.Spon FN & E ,"disease waterborne
, "Bacteria (HPC)Count Plate Heterotrophic".١٠
drinking for Guidelines" (١٩٩٦)Organization Health World .١١
,"information supporting other and criteria Health , quality water
.Geneva ,٢ .Vol ,WHO
quality water Drinking "(٢٠٠٠)Organization Health World .١٢
.Geneva ,WHO ,"pakage training ,guidelines
drinking for Guidelines" (١٩٩٧)Organization Health World .١٣
,"supplies community of control and Survellance ,quality water
.Geneva,WHO ,٣.Vol ,edition th٢
for Draft Final , "environment water-recreational similar
WHO ,consultation
کارشناس‌ارشد شرکت مهندسی آبفای کشور، دانشجوی D.Ph fragilis Bacteroides سوش ٤٠HSP را آلوده کرده و در مدفوع انسان و Waterborne "(١٩٩٩)Association Works Water American .١ AWWA ,edition fourth ,"treatment water surface enhanced interim the with compliance for water Drinking" (٢٠٠٠)Agency Protection Environmental .٦ EPA ,water of Office ,"advisories health and standards ٠٩/٠٩/٢٠٠١ ,hmt.aprilregs/com.mrwa.www//:http ٠٩/٠٩/٢٠٠١ ,١٩٥=ID?cfm.sitelogic/org.wqa.www//:http for Guidelines" (٢٠٠٠)Organization Health World .١٤ and spas ,pools swimming ,environment water-recreational
